“Ex-partners kunnen elkaar helemaal kapotmaken – en er zijn momenten dat je dénkt dat je dat het liefst wilt”, verzucht Tom, die in het echt anders heet. “Hoewel er bij ons gelukkig geen sprake was van geweld, kan ik nu wel zeggen dat we bijna elke dag een gevecht voerden. Terwijl je rationeel weet dat je daar niemand een plezier mee doet, zeker je kind niet, is het moeilijk het patroon te doorbreken. Dankzij ROTS is er meer rust in de tent.”
De aanleiding: ‘toch niet zo goed uit elkaar als we dachten’
Ze regelden de scheiding via een mediator, kozen voor co-ouderschap en schakelden voor alle zekerheid speltherapie in voor hun dochter Femke. “Daar was ik trots op, ik dacht echt dat we netjes uit elkaar gegaan waren en het vooral voor ons kind goed aanpakten.” Maar de praktijk bleek weerbarstig. Het duurde niet lang voor Tom constateerde dat hij eigenlijk weer de hele dag bezig was met de persoon met wie hij juist niet meer bezig wilde zijn.
Als er een ander in het spel is geweest en als er sprake is van een ingewikkelde jeugd en een alcoholverslaving, dan liggen de pijnpunten krap een jaar na de scheiding nog zo aan de oppervlakte dat ze bij de kleinste aanraking weer zeer gaan doen. “Je wilt rationeel blijven, doen wat het beste is voor je kind. Gefluisterde verwijten bij ‘het overdrachtsmoment’ horen daar niet bij. Met een deur knallen of met spullen gooien hoort daar niet bij. De hele dag bezig zijn met het parkeren van allerlei emoties, of juist al half in de auto zitten om verhaal te gaan halen omdat ze nu iets gedaan heeft wat écht niet kan, hoort daar ook niet bij. Ik denk dat het voor Femke niet zo merkbaar was, maar ik besefte dat ik zo niet verder wilde. Al die negatieve energie…”
De ervaring: kort, informatief, vriendelijk en krachtig leren communiceren – als het moet via een vertrouwenspersoon
Via de gemeente komen Tom en zijn ex in contact met Pro6 en ROTS (Relatie-Ouderschap-Therapie -Scheiding). Vanaf het begin is duidelijk dat allebei de ex-partners eerst met zichzelf aan de slag moeten voor het kan komen tot gezamenlijke afspraken en vormen van gezamenlijk ouderschap – als dat er al in zit. “Er zat geen enkele druk op gezamenlijke afspraken of activiteiten. Dat waardeerde ik. Contact riep elke keer spanning op, je bent niet voor niets gescheiden. ”
In het begin van het traject sprak hij bijna wekelijks uitgebreid met Lian. Soms alleen, soms met dierbare mensen uit zijn omgeving erbij. “Ze interviewde ook mensen die belangrijk voor me zijn en mij goed kennen, zoals mijn ouders en goede vrienden. Zij waren er voor me – overigens zonder dat ze tégen mijn ex waren – en dat voelde goed. Ze hielpen me ook mezelf beter te leren kennen, soms door een spiegel voor te houden waar ik aanvankelijk liever niet in keek maar later dankbaar voor was.”
Op dezelfde manier leert Lian ook de situatie en persoon achter Toms ex goed kennen. “Daaruit kon zij filteren wat er aan de hand was. Wat was het probleem tussen mij en mijn ex? Waarom deden wij wat we deden? Wat vonden we belangrijk in ons contact en voor de invulling van ons ouderschap? En wat zou ieder van ons daarbij kunnen helpen?”
Rouwcurve
De emoties en conflicten waar ze sinds de scheiding mee kampen, blijken heel gewoon te zijn. “Hoe voor de hand liggend het ook mag klinken, ik stond er niet bij stil dat ik door een rouwproces ging na een ingrijpende gebeurtenis. Lian constateerde ook dat het ouderschapsplan dat we met de mediator hadden opgesteld niet duidelijk genoeg was. Het bood teveel ruimte om afspraken verschillend te interpreteren en veroorzaakte daardoor onrust in plaats van houvast.” Dat, plus het gegeven dat familie een belangrijke steunpilaar is voor allebei de ex-partners, vormt het fundament onder het verdere traject.
“We hadden afgesproken dat onze families, die goed met elkaar waren, geen twee fronten mochten worden omdat wij ruzie maakten met elkaar. We kozen allebei een vertrouwenspersoon. Iemand die eerlijk tegen me durft te zeggen dat ik normaal moet doen, mij spiegelt én het lijntje houdt met de vertrouwenspersoon van mijn ex. Als ik boos word op mijn ex, is het soms handiger om het contact via via te laten verlopen.” Hij verstrakt even. Dat doet de herinnering aan het moment dat zijn ex een vertrouwelijk gesprek met een arts over zijn mentale staat van zijn blijkt te hebben opgenomen en tegen hem wil gebruiken.
Begeleiding in de groepsapp
Lian is ook aanwezig in de groepsapp die Tom en zijn ex met hun vertrouwenspersonen hebben. “Zij ziet het gebeuren als een van ons uit de bocht vliegt in de onderlinge communicatie en corrigeert meteen. Of ze merkt dat de een de ander verkeerd begrijpt en helpt dat op te helderen. We maken gebruik van de communicatiemethode BIFF, dat staat voor ‘brief, informative, friendly en firm. Kort, informatie, vriendelijk en krachtig, dus.”
Hoe dat dan in de praktijk ging: “Als mijn ex vroeg of ik Femke iets eerder kon komen halen en daaraan toevoegde dat zij dat voor mij ook al drie keer had gedaan, met een beschrijving van de situaties waarin dat was, dan kon Lian in herinnering roepen dat dit niet kort, informatief en krachtig was. En wanneer ik daar direct – boos – op reageerde, kon ze mij tot de orde roepen dat dit niet informatief, vriendelijk en krachtig was. Dat valt niet mee hoor, als je vertrouwen pasgeleden wéér zo ernstig is beschaamd.”
De opbrengst: ‘meer rust in de tent’
Anderhalf jaar is Tom nu onderweg met ROTS en Lian voegt steeds meer uit als begeleider. “De praktische handvatten voor communicatie die ik van haar kreeg, brengen veel meer rust in de tent. Ik heb geleerd hoe ik explosies kan voorkomen, wanneer ik moet wachten of het beter aan mijn vertrouwenspersoon kan overlaten. Die is van grote waarde, mede dankzij het contact dat hij had en heeft met de vertrouwenspersoon van mijn ex. Dit heeft er zeker aan bijgedragen dat onze beide families nog steeds goed met elkaar zijn, wat voor Femke ongelooflijk belangrijk is. Dat de aanpak achter ROTS voorziet in het creëren van deze steun, helpt. Want die blijft als Lian weer weggaat.”
Zien dat de ander een geweldige ouder is
Tom en zijn ex hebben hun ouderschapsplan aangescherpt waar het duidelijker moest. “Nog steeds co-ouderschap, maar wel een veel zakelijker variant. We mijden contact waar het voor Femke niet nodig is, omdat de onderliggende pijn over wat we met elkaar hebben meegemaakt nog niet weg is en het gewoon niet altijd lukt om helder en kort te communiceren.” Bij belangrijke momenten voor Femke, zoals de intocht van de avondvierdaagse, afzwemmen of een verjaardag zijn ze er allebei. “Ieder van ons kan gelukkig zien dat de ander een geweldige ouder is voor Femke. Het is goed om daarop te focussen. Het lukt ook om haar oprecht een compliment te geven of te bedanken.” Ook dat moet dan kort, informatief, vriendelijk en krachtig.
Het traject was zeer intensief. “Ik hield het vol omdat ik het vol wilde houden, voor Femke. Omdat ik geen alternatief zag. En dankzij de intensieve begeleiding van Lian en de steun van mijn familie en vrienden.” Als ROTS klaar is bouwt Tom graag zekerheid voor de toekomst in. “We gaan op zoek naar iemand die voor ons een scheidsrechter kan zijn, als we op een probleem mochten stuiten dat we met onze vertrouwenspersonen niet kunnen oplossen. Die kans is er.”
