Samenwerken vanuit verschillende perspectieven gaat lang niet altijd vanzelf. Niet zo gek dat het met ervaringsdeskundigen aan tafel ook niet altijd van een leien dakje gaat. Sjoek de Vries, projectleider ZeBra JOP, leerde dat ervaringsdeskundigen hard moeten werken om serieus genomen te worden. “Natuurlijk moeten we ons unieke zelf zijn, maar met mate.”
De aanleiding: het was een beetje ‘te veel’
Het Zeeuws Brabantse netwerk voor Jongeren en Ouderperspectief brengt mensen met ervaringen in en met de jeugdhulp bij elkaar en leidt ze desgewenst op tot ervaringsdeskundigen die hun expertise kunnen inzetten aan bijvoorbeeld de ontwerptafel, de beleidstafel, de thematafel en de overlegtafel. “Dat gaat er wel eens onstuimig aan toe”, beschrijft Sjoek de overweldigende aanwezigheid die gesprekspartners zeggen te ervaren. “Dan mógen we een keer wat zeggen, dan gaan we er ook vol voor.”
Nu kan ze daarom glimlachen. Een kwestie van reflectie en willen leren hoe het beter kan, oordeelt ze zelf. “Aanvankelijk vond ik het natuurlijk pijnlijk om terug te horen dat de inbreng van jongeren, ouders en ervaringsdeskundigen als ‘veel’ werd ervaren. Om te merken dat aan tafel zitten nog niet betekent dat er naar je geluisterd wordt. Laat staan dat je gezien en serieus genomen wordt. Dan volgt er een periode waarin je afwisselend strijdvaardig, moedeloos en trots bent en uiteindelijk snapt wat je te doen staat.”
De les: relativeren helpt te leren
“Op een morgen werd ik wakker met een lach op mijn gezicht en een prachtig beeld in mijn hoofd. Van koeien die na de winter weer de wei in mogen, die doen dan even heel wild en gek. Vanaf dat moment ben ik ons netwerk zo gaan profileren, als een bende jonge ZeBra’s die eindelijk de wei in mogen. In feite wil ik daarmee tegen gesprekspartners met een andere expertise zeggen: we begrijpen wat jullie zien en ervaren. En heb er ook een beetje begrip voor. Andersom hebben we onszelf ingeprent dat we natuurlijk mogen schuren. Dat kan niet anders als je iemand confronteert met een heel andere kijk op diens realiteit. Maar doseer het een beetje. Heb er begrip voor dat de ander moet wennen aan een nieuw geluid aan tafel. Maak het de ander zo makkelijk mogelijk om naar jou te luisteren.”
Dat relativeringsvermogen en die open houding openen deuren
“We kunnen bijvoorbeeld merken dat de regio West-Brabant Oost zich voorgenomen heeft ervaringsdeskundigheid stelselmatig te betrekken bij het ontwikkelen van beleid.” Na een eerste moeizame ervaring zetten beide partijen door. “Zij begrepen dat een uitnodiging voor een bijeenkomst vergezeld moet gaan van een heldere uitleg: waar gaat het over, wat is het doel en wat verwachten we van jou? En dat alle deelnemers aan een gesprek moeten weten met wie ze aan tafel zitten en waarom. Zoals dingen soms gaan waren we hier wat te laat uitgenodigd. Onze ZeBra’s waren niet voorbereid en ook niet aangekondigd bij de andere deelnemers, die geen idee hadden dat ze met ouders en ervaringsdeskundigen aan tafel zaten. De meerwaarde van het perspectief van ouders en jongeren kon daardoor niet met aandacht onderzocht worden. Een goede les voor beide partijen. Ik leerde ervan dat ik zelf ook moet doseren. Mág je aan tafel, dan moet en zál je natuurlijk aan tafel zitten. Dacht ik. Maar het is nodig de positieve ervaring voor onze ZeBra’s en de andere gesprekspartners voorop te stellen. Daar bereik je op de lange termijn veel meer mee.”
Tip
Met anders kijken, anders denken en anders doen ben je een verrijking in elke situatie. Zolang je de aansluiting met de ander houdt.