Sinds de oprichting van de Bovenregionale Expertisenetwerken Jeugd weten we dat kwetsbare jeugdigen en gezinnen tussen wal en schip vallen, doordat ze in geen enkel hokje passen. Gelukkig kan BEN Brabant Zeeland bouwen op een paar kleine zorgaanbieders die bijna altijd ja zeggen, ook tegen jongeren die zichzelf iets aandoen, zeer agressief kunnen worden of een misdrijf hebben gepleegd. Bij Centrum2020 draait alles om nabijheid, dat helpt.
Werkzame elementen
- Opgericht vanuit een visie op zorg: daar mensen bij gevonden en de organisatie omheen gebouwd. Niet opgericht vanuit een specialisme of aanbod.
- Jongeren niet beoordelen op eindgedrag: agressie of suïcidaliteit zijn geen contra-indicatie maar een signaal.
- Een klein team vaste mensen dat elkaar kent en vertrouwt en daardoor samen alles aan kan.
- Naast jeugdige en gezin gaan staan, niet er tegenover of erboven.
- Open en transparant doen wat nodig is aan ondersteuning en hulp.
- Zoveel mogelijk verdergaan met het gewone leven en de steun van ouders, familie, vrienden, school, hobby’s en sport overeind houden.
- Niet werken vanuit risicobeheersing, maar vanuit vertrouwen en nabijheid.
- Samen kunnen werken met ouders en naasten van de jongere en met andere zorgorganisaties.
Een voorbeeld
Een jongedame van 17 greep de afgelopen jaren elke mogelijkheid aan om een suïcidepoging te doen. Ondanks de afzondering, het cameratoezicht en het weghalen van scherpe voorwerpen vond ze steeds een manier om gehoor te geven aan de donkere stemmen in haar hoofd. Wie had kunnen denken dat zij zonder begeleiding op stap zou gaan in een grote stad, waar ze door de vele prikkels vast en zeker gekweld zou gaan worden door gedachten aan zelfmoord? En veilig én op tijd weer thuis zou komen?
Bouwen aan vertrouwen
Tim van der Donck, regiebehandelaar bij Centrum2020 had dat vertrouwen. De heersende opvatting bij deze organisatie is dat suïcidale jongeren niet weten hoe ze hun vraag op een andere manier moeten stellen. “Wij zijn naast dit meisje gaan staan. Ik vroeg me niet af: hoe ga ik ervoor zorgen dat jij in leven blijft? Ik heb haar gevraagd hoe ik voor haar van waarde kon zijn”, legt hij uit. “We hebben besproken hoe een waardig leven er voor haar zou moeten uitzien. Van daaruit hebben we een vertrouwensband opgebouwd. Ze leert op een andere manier omgaan met ‘dat hoofd’ dat het haar zo moeilijk maakt, ze werkt aan structuur in de dag en fijne bezigheden. Ze woont samen in een huis met een stel meiden die soms ook worstelen en elkaar daar nu in steunen. Wij lopen met haar op en omdat wij kalm blijven als het fout lijkt te gaan, gaat het goed.”
‘Omdat wij kalm blijven
als het fout lijkt te gaan,
gaat het goed’
Kleinschaligheid is ook een mentaliteit
De meest kwetsbare jongeren hebben op maat gemaakte hulp nodig. Thuis of in een omgeving die voelt als een thuis. Ingrid van Gool, netwerk coördinator van BEN Brabant Zeeland, omarmt de visie van Centrum2020 op kleinschaligheid. “Die zit niet in de grootte van een gebouw of het aantal mensen op een groep. Als we van dat soort richtlijnen uitgaan, creëren we weer nieuwe hokjes. Kleinschaligheid is ook een mentaliteit, een manier van werken die uitgaat van nabijheid.”
Ze ziet dat dit goed past bij jongeren met een disharmonisch profiel, die vaak bij de grotere zorgorganisaties tegen een dichte deur aanlopen. De jongedame uit het voorbeeld is ook zo iemand. “Zij zijn verbaal en cognitief ontzettend sterk, maar hun sociaal-emotionele vaardigheden blijven achter. Of andersom. Simpel gezegd is hun IQ te hoog voor hulp van een LVB-organisatie, terwijl ze zoveel baat zouden hebben bij de rust en regelmaat die daar heerst. Of ze worden te weinig zelfredzaam bevonden voor de jeugdhulp of de GGZ. De indeling van ons landschap volgens domeinen en wetten, maakt dat ze nergens passen. Een organisatie die ‘gewoon doet wat nodig is’, los van welke grondslag, indicatie of domein dan ook, biedt dan uitkomst. Ook hebben we dit gezien bij jeugdigen die afgewezen werden bij gedwongen of gesloten opnames, terwijl er wel een machtiging lag”
Financiering
Voorlopig is het nog zo dat Centrum2020 binnen de Jeugdwet wordt gefinancierd vanuit een maatwerkconstructie, soms onderaannemerschap in combinatie met een garantstelling of voorfinanciering via BEN. Binnen de Wet Langdurige Zorg biedt de organisatie zorg in natura. Centrum2020 maakt het verschil met begeleiding op maat, thuis of bij een andere zorgorganisatie. Ze nemen de verantwoordelijkheid als regiebehandelaar waar andere organisatie dat niet aandurven. En ze bieden plekken met verblijf en begeleiding. Specialistische kennis van zowel LVB, GGZ en Jeugdhulp is aanwezig.
‘Ik wil vooral dat we leren
van de visie en houding
die mogelijk maken wat elders niet kan’
Maatwerk standaardiseren
“Niet elke organisatie hoeft een Centrum2020 worden”, vindt Van Gool. “Er zijn meer organisaties die als inspirerend voorbeeld kunnen dienen. Ik wil vooral dat we leren van de visie en houding die mogelijk maken wat elders niet kan”. En als ze even hardop mag dromen: “Laat organisaties zich maar melden als ze kleinschaliger en meer vanuit nabijheid willen werken. We kunnen niet het hele landschap opnieuw opbouwen, laten we dus vooral kijken hoe we het bestaande verder kunnen verbeteren.” Daar betrekt ze ook graag de lessen bij uit de maatwerkconstructies die de afgelopen jaren zijn opgezet om te voorkomen dat jongeren en gezinnen tussen wal en schip vielen. “Ze hebben hun doel gediend, want we hebben er voor de individuele jeugdigen verschil mee kunnen maken. Maar nu is het zaak dat we deze werkende oplossingen structureel borgen.”
